Kategori: Businessweek

Bu hafta Bloomberg Businessweek Türkiye’deki köşemde yakın zamanda 1 trilyon değerlenme alan şirketlerin genişleme planlarında neleri geleneksel yaklaşımla yapmadıklarını yazdım. Buyrunuz.

Yakın zamanda dört teknoloji şirketi 1 trilyonluk değerlendirmeyi geçti. Apple, Amazon, Microsoft ve Google. Paranın başarının mutlak ölçümü olduğu bu dönemlerde bu şirketlerin “başarı”sından yola çıkarak, çıkarımlar yapmak kolay da, evrensel kurallara uymayan bu şirketlerin yöneticileri neleri yanlış yapıyor söyleyeme cesareti gösterenlerin sayısı bir elin parmaklarını geçmeyecektir.
İşte şu anda o bir elin parmaklarını geçmeyecek kişilerden birinin yazdığı bir iki yazıdan birini okuyorsunuz. Hayatınızı ezber bilgiler yönetiyorsa bu yazı yerine linkedin’deki hayvan videolarından liderlik dersleri çıkaran bir “yaşam koçu”nu okumanızı tavsiye ederim. Şimdi sırası ile son dönemde aldıkları radikal kararlara bakarak değerlendirme yapalım.

Google’un patronu tek projede 700 milyon kaybetti

2010 yılında World Travel Channel için çalışmalara başlamıştık. Ben de projenin CIO/CTO görevindeki yöneticisi olarak, dünyanın en büyük gezi siteleri ile birlikte neler yapabileceğimizi konuşmak üzere bağlantıya geçtim. Fakat kiminle konuştuysam bana en az 6 ay sonraya tarih veriyordu. Sonunda bunun sebebinin Google’ın gezi işine gireceğinin sebep olduğunu ve alacağı site için bütün sektörü alarma geçirdiğini bir görüşmede bir yönetici ağzından kaçırıdı. Temmuz 2010’da Google ITA yazılımı bu amaçla 700 milyon dolara satın aldı. Projenin ismini de Google Trips olarak tanımladı. Tam 9 yıl sonra, Ağustos ayında projeyi kapatma kararı aldı. Teknoloji şirketlerinin projelerini durdurma kararı almaları ilk defa olmuyordu. Özellikle Google bu konuda bir endüstri lideri. Öyle ki sırf Google’ın bitirdiği projeler için özel siteler kuruldu. gcemetery.com, https://killedbygoogle.com bunlardan sadece ikisi. Killedbygoogle’daki sayıya göre bu zamana kadar Google 15 uygulama, 144 servis ve 14 donanımı yok etmeyi başarmış.
Yani sırf Google’ın öldürdükleriyle dünya çapında bir holding kurulur. Üstelik bu kadar başarısız proje yapan hiçbir yönetici ayakta kalamaz. Verimlilik ve devamlılık sıfırın altında.

Devamsızlık konusunda Microsoft Google’ı çırak çıkarır

Teknoloji dünyasında bir girişim ürününün ismine “BETA” ibaresini koymuşsa, o ürünü kullananlar olarak başınıza her an birşey geleceğinden emin olabilirsiniz. Microsoft ürün devamsızlığı yapmada ve bunu üyelerine bile bildirmemede gerçek bir yıldızdır. Yıllar önce servislerin yeni başladığı 90’lı yılların başında, Microsoft’un yeni açılan ve yanılmıyorsam ismi photos olan servisini görünce gözlerim parlamıştı. Bütün resimlerimi oraya yüklemiştim. İlk bulut teknolojileri ile tanıştığımız o yıllarda Microsoft’a güven de daha yüksekti. Bir süre her yerden resimlerime ulaşmanın o zaman için büyük lüksünü yaşadım. Ancak ne yazık ki ir süre sonra Microsoft siteyi bir anda kapattı. Üstelik haber bile vermemişlerdi. Bütün resimlerim yok oldu. Bu Bulut teknolojisine güvenmemem konusunda ilk karşılaştığım durumdu. Ancak yıllar geçtikçe bu tip durumların sayısı arttı. 2010’dan sonra bulut servisler daha stabil bir hal aldı. Ancak Microsoft bu süreçten sonra da çeşitli ürünlerini kapattı. Bunların içinde beni en çok üzen ise nadir Microsoft içinde doğan projelerden biri olan Windows CE. Proje sonra Windows Mobile oldu. Harika bir arayüze ulaşıp, ekran ve monitörle bilgisayar gibi kullanılabileceği continuum özelliği ile birlikte bir anda yok oldu.

Herkesi memnun etmeye çalışan kimseyi memnun edemez

Tim Cook yönetim şekli olarak Steve Jobs’ın tam tersi bir yöntem kullanıyor. Herkesi memnun etmeyi deniyor. Bu benim hiç tasvip etmediğim çok zor yöntemlerden biri olmasına rağmen Tim Cook bunu uzun zamandır başarıyor. Kabul etmek lazım bu hem sadece zor bir yöntem değil hem de çok kıvrak bir zeka gerektiriyor. Bu nedenle yönetim kurulunun kendisini feshetmediği her gün, ona duyduğum saygı artıyor.
Ancak bir stratejist olarak bu işin sonsuza kadar gitmeyeceğini bir yerde ciddi anlamda başarısızlıkla sonlanacağını düşünüyorum. 1 trilyon değerlendirmeyi geçen ilk şirket olmakla yönetim kurulunu etkileyen Tim Cook, kampüs projesi ile de başarısını taçlandırdı. Müşterilerine istedikleri telefonu verme noktasında da Samsung takipçisi sıfatını almaktan rahatsız olmadı. Ancak tabii bu asıl çekirdek kitlesini ciddi anlamda rahatsız etti. Ancak artık ciddi anlamda para kazanması lazım O nedenle de Apple Card’ı çıkardı.
Bu proje Apple’ı teknoloji şirketinden finans sektörüne doğru sürüklüyor. Bu nedenle de çok tehlikeli bir proje olduğunu söylemek lazım. Bakalım her geçen gün elindeki mermiler azalan Tim Cook bu durumdan nasıl kurtulacak.

Amazon ise bizim kıyılarda tatilde

Riskli iş kararları ile tanıdığımız Jeff Bezos, son dönemde Donald Trump’ın peşine taktığı dedektifin ortaya çıkardığı aşk ilişkisi ve arkasından boşanması ile gündeme geldi. Eski karısı boşanmadan kaynaklı nafakası ile dünyanın en zengin kadınları listesinde ilk üçe yükselirken, Jeff ‘in kafası ne kadar bozulduysa, geçen gün 1.8 milyar dolarlık hissesini satıp, günlüğü 400 bin Euro olan yatla Türk kıyılarında kafa toplamaya çalışıyor. Yani Amazon’daki çatırdama muhtemelen en kötüsü.

[wpvideo 7qM5p1cA ]Bu hafta yine eski bir danışanım yeniden danışmanlık almak istediğini söyledi. Asalında projesi yaklaşık iki yıl önce başlamış ve daha projenin başında bana gelmişti. İlettiğim aylık miktarın ona fazla geleceğini bütün proje boyunca ödeyemeyeceğini söylemişti. Geldiğimiz noktada proje uzadığı için zarar ettiğini, projenin bitmemesinden korktuğunu öğrendim. Ayrıca “sen projede olsaydın şu ana kadar bitirmiştik” itirafını da yaptı.
Birkaç yıl önce “Danışmanın görevi nerede başlar ve nerede biter?” diye bir makale yazmıştım. https://tinyurl.com/atfdanisman1 adresinden okuyabilirsiniz. Birkaç hafta önce sosyal medya ajanslarından birinin sahibi bir dostum, “abi o yazı nerede” diye aradı. Belli ki danışman-danışan ilişkisinde sorunlar var.
O yazı danışanın nerede durması gerektiğini anlatıyordu. Bu yazı ise danışanın nerede durması gerektiği ile ilgili bilgiler içeriyor.
Projelerinizde sorun yaşamamak için danışman kullanmanız gerektiğini unutmamalısınız.
İyi bir danışman projenizin hızlı, ekonomik ve yanlışsız gitmesini sağlar. İhtiyaçlarınızla imkanlarını en doğru şeklde birleştirir ve mutlu olacağınız sonuçlara ulaşmanızı sağlar. İyi bir danışmanın kim olduğunu ise bu yazının devamında okuyabilirsiniz.
Danışman son dakika çağırılmaz
Lise çağımda Gülay Kutal’ın Biz Duvar Yazısıyız kitabından aklımda kala bir yazı “danışman : işler kötüye gittiğinde çağrılarak bütün uç üzerine atılan kişidir.” diyordu. Danışmanlık hayatım boyunca bu söylem hiç aklımdan çıkmadığı gibi, unuttuğumda da deneyimler bana bunu hep hatırlattı. Her ne kadar olmayacağını bilsem de söylemeden edemiyorum. Danışman son dakikada değil ilk dakikada çağırılmalıdır. Aksi sadece kriz anında sorunları çözer. Zararı azaltır. İlk dakika çağırılan danışman ise kazancı arttırır.
Çözüm ortağından danışman olmaz
Bir çok yönetici bir de danışmanlık maliyeti çıkarmamak için danışmanlık işlerini çoğunlukla çalıştıklara şirkete veriyorlar. Birçok sosyal medya ajansı, kendi yaptıkları işi müşteriye kendileri raporluyor. Tabii bu da konuya tek taraflı bakmayı gerektiriyor. Özellikle strateji belirleme, projelendirme, doğru çözüm ortakları ve tedarikçilerin seçilmesi, raporlama ve denetim aşamalarında mutlaka danışmanlarla çalışmak gerekir.
Danışman kendisini sizin yerinize koyuyorsa kovun gitsin
Danışmanlık yöneticinin olmadığı yerde onun adına konuşmak değildir. Onun haklarını korumak hiç değildir. Danışman, gözlemler ve yöneticiye olup biteni bildirir. İşi yöneticisini savunmak olan danışman, ortamı gözlemleyip en doğru kararları veremez. Heisenberg’in dediği gibi eğer gözlemcinin gözlemi farkedilirse, gözlenen farklı davranacaktır!
Danışman yardımcınız gibi davranıyorsa kovun gitsin
Bazı danışmanlar tavsiyede bulunmak yerine işi yapmaya girişirler. Danışmanlık bir icraat makamı değildir. Dolayısıyla size fikir vermek yerine işi yüklenmeye başladıysa ve bundan mutluysanız onu hiyerarşik düzenin içine alıp danışmanlık görevini boşaltınız. Danışmanlık mevkii çalmak çalmak çin aradan girme işinin ismi olamaz. Zaten görev teklifinizi kabul ediyorsa da danışman olamaz.
Türkiye’de birçok danışman başka işi olmadığı için kendine danışman demektedir. Çoğunlukla bir müşterisi olur. Bir süre sonra da o şirkette işe girmeyi planlar. Bu yüzden bir danışmanın sizin için doğru olup olmadığını öğrenmek için danışmanlık yaptığı bir yerde işe başlayıp başlamadığını sorun.
Popüler danışmanlar marka olabilir ama popüler markalar danışman olamaz
Yöneticilerin yaptığı en büyük hata işsiz kaldığı için danışmanlık yapan kişilerin pırıltısına kapılıp, danışanları olmasıdır. Danışmanlık ciddi bir iş alanı olduğu için iyi danışmanlık şirketlerinde tavsiye gibi denetimi de bulabilirsiniz. Hizmet yelpazesinde denetim olmayan bir danışman size sadece akşam puro muhabbetleri ve eğlenceli yemekler hediye eder.
Danışmanlık eşe, dosta, kardeşe verilecek bir görev değildir
Ülkemizde yerini bulamamış olsa da danışmanlık eşe dosta hediye edilecek bir görev değildir. Beklenti sizi mutlu tutmak veya yerinize bakmaktan ziyade size yeni vizyonlar sunması, çözüm önerilerinde bulunmasıdır. Bu nedenle iyi danışmanlar sadece bu konulara odaklı çalışırlar. Son olarak söylemek lazım ki; danışman bir konuyu en iyi bilen kişi demektir. Onun yanında bir süre dolaşmakla aynı bilgi size transfer olmaz. Yani biraz öğrenirim sonra bırakırım yaklaşımı sadece size zarar verir.

Geçen hafta Bilgi Üniversitesinde Emeritus Profesör Dr. Haluk Şahin’in konuğu oldum. Konumuz İnternet, demokrasi ve siyaset. Malum hem dünyada hem de Türkiye’de siyaset ve politikaya internet çok etki ediyor. Prof. Dr. Nabi Avcı ile bu konuda yaptığımız sohbetlerde internetin her şeyi değiştiren yapısının bütün sektörler üzerinde sırasıyla etkisi olacağına kanaat getirmiştik.
Gerçekten de özellikle 2000’li yıllarında başında özellikle Türkiye’de sansür ile başlayan tartışmalar, bizi bambaşka noktalara götürdü. Şu an bakıyorum da, özellikle sosyal medya ve yapay zekanın da etkisi ile özgür iradenin dile getirilmesi alışık olduğumuzun dışında bir mekanizma ile sansürleniyor. Eskiden örnek vatandaş olmak ödülü ile tek bir profile çekilmeye çalışılan karakterler şimdi teknolojinin işlem gücü ile tam tersi en küçük parçalara hatta alt bireylere kadar parçalanarak yönetiliyor.
Üstelik bunu gerçekleştiren gücün de eskisi gibi tek bir kaynaktan çıkmadığı net şekilde görülüyor. Bu nedenle beklentiler, bu beklentilerden yola çıkarak gelecek tahminleri yapmak neredeyse mümkün değil. Değişen paradigma gereği güç merkezleri, kendilerine en yakın anlayışa sahip yapılarla koalisyon yapmak yerine, kısa süreli anlaşmalar yapmayı tercih ediyorlar. Bu nedenle kesinlikle birlikte çalışmaz dediğiniz gruplar bile kısa süreli kazanımlar için iş birliklerine girebiliyorlar.
Bu nedenle şu an internetin en büyük yapılarının sahibi olan isimlerin aslında gerçekten bu yapıları yönetme imkanlarının olup olmadığı da gerçek bir soru işareti. Herkes elindeki gücü belli oranlarda kullanırken, buradan bazen bir tehdit, bazen bir şantaj çıkabiliyor. İnternetteki güç odaklarına devletler belli bahanelerle, bazen kaçınılan vergiden bazen de gerçekleştirilmeyen isteklerden dolayı cezalar keserken, şirketler de bunun karşılığında elde ettiği istihbaratı kullanarak bu güç savaşının içinde etkin rol oynuyor.
Türkiye’de internetin dış politika için kullanımına çok sık denk gelmesek de, iç politikada 90’lı yıllardan bu yana iletişim ve örgütlenme amacı ile çokça kullanıldığını görüyoruz. Hatta internetin gelişim dönemlerinde, özellikle erişim maliyetleri de iç politikanın malzemesi olarak kullanıldı. İnternet üzerinden gerçekleştirilen sansür ve ek olarak internet bağlantı maliyetlerinin yükselmesi gerekçesi ile çeşitli eylemler gerçekleştirildi. Bu eylemlerin çoğu, samimi tepkiler aldı.
2000’li yılların sonunda Türkiye’de youtube ve google ile ilişkilerde zorlu bir döneme girildi. Türkiye, bu ülkede faaliyet gösteren internet şirketlerinin Türk hukukuna dahil olmasını istedi. Bu amaçla en azından Türkiye’de faaliyetlerini gerçekleştirdikleri veriyi buraya taşımalarını istedi. Bu sayede veri cari açığı yüksek olmayacaktı. Bu nedenle o dönemin en yüksek veri çıkışına neden olan youtube ve akabinde kurumun büyük yapısı olan Google ile savaş ilan edildi. Bu dönemde Google’ın Türkiye’den reklam geliri olduğu ancak bu geliri Türkiye dışında muhasebeleştirdiği için vergi ödemediği konusu uzun bir tartışmanın başlangıcı oldu. Google Türkiye bir şube olmadığı, sadece bir irtibat ofisi olduğu için bu konudaki ihtiyaçlara cevap veremeyeceğini öne sürdü.
Bu dönemlerde eBay’in Türkiye faaliyetlerini geliştirmesi ile birlikte Amerikan ödeme sistemi PayPal da Türkiye’de çokça kullanılmaya başladı. Hükümet Ulaştırma Bakanlığının liderliğinde bu konuda da verinin Türkiye’de tutulması amacına yönelik çalışmalar yaptı. PayPal üzerinde Türkiye’ye ait verinin bu topraklar üzerinde tutulması konusunda fikrini iletti. Ancak PayPal merkezileştirilmiş tek bir veri tabanı kullandığını ve bu şekilde bir dağıtımın güvenlik politikalarına uymayacağını belirterek Türkiye’den çekilme kararı aldı.
Son dönemde sitesindeki yanlış verileri değiştirmediği için de Wikipedia bloke edildi. Her ne kadar wikipedia içindeki Türkçe içeriğin kalitesi ve büyüklüğü konusunda ciddi şüphelerim olsa da bu blokenin sebebinin aslında haklı taraf olan Türkiye’nin doğru iletişim kurmamasından kaynaklandığını düşünüyorum. Dijital diplomasi konusunda bilgi sahibi olmayan kişilerin ülkenin internetinde yaptıkları her yanlış haraket Türkiye için ciddi kredibilite sorunlarına sebep oluyor. Halbuki bu ülke Facebook’un kapatılmasından, Wikipedia’daki yanlışlara kadar birçok sorunu kimsenin haberi olmadan çözdü. Tabii bunu doğru kişilerden danışmanlık alarak yaptı.